— पर्सामा दलहन बालीको तुलनामा तेलहन बालीको खेती र उत्पादन समेत बढ्दो छ । पछिल्ला केही वर्षयता प्रमुख तेलहन बाली तोरीको खेती बढ्दो छ भने दलहन बाली मुसुरो घट्दो क्रममा रहेको कृषि ज्ञान केन्द्र पर्साको तथ्यांकले देखाएको छ ।
कार्यालयको तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षमा जिल्लामा ५ हजार ७ सय हेक्टर जमिनमा तोरी खेती गरिएकोमा प्रतिहेक्टर १. ५ मेट्रिक टनको दरले ८ हजार ५ सय ५० टन तोरी उत्पादन भएको छ । गत आवमा ५ हजार ६ सय हेक्टरमा प्रतिहेक्टर १ दशमलव ३ टनको दरले ७ हजार २ सय ८० टन तोरी उत्पादन भएको थियो ।
कार्यालयका सूचना अधिकृत सुरेन्द्रप्रसाद कुर्मी तोरी खेतीको प्रमुख पकेट क्षेत्र जिल्लाको ठोरी गाउँपालिका ५ सुवर्णपुर रहेको बताउँछन् । ‘सुवर्णपुरमा बर्सेनि तोरी खेती बढ्दो क्रममा छ । त्यस भेगमा सिँचाइको सुविधा कम भएकाले किसानले सिँचाइ नचाहिने तोरी खेतीलाई प्राथमिकता दिइरहेका छन्,’ उनले भने, ‘वन्यजन्तुले पनि तोरी बाली नष्ट गर्दैनन् । हुलाकी सडक निर्माण भएयता किसानले उत्पादन गरेको तोरी खरिद गर्न व्यापारी खेतसम्मै पुग्न थालेकाले किसानका लागि तोरी नगदे बाली बन्दै गएको छ ।’
अर्कोतर्फ जिल्लाको प्रमुख दलहन बाली मुसुरोको खेती भने घट्दो क्रममा रहेको कुर्मी बताउँछन् । यस वर्ष जिल्लामा ३ हजार ५ सय हेक्टर क्षेत्रमा मुसुरो खेती गरिएकोमा प्रतिहेक्टर १ दशमलव ५ टनका दरले ५ हजार २ सय ५० टन मुसुरो उत्पादन भएको उनले बताए । गत वर्ष ३ हजार ६ सय १० हेक्टरमा मुसुरो बाली खेती गरिएकोमा प्रतिहेक्टर १. ७ टनको दरले ६ हजार १ सय ३७ टन मुसुरो उत्पादन भएको थियो ।
मुसुरोको उत्पादन बर्सेनि घट्दै जानुमा किसानको चेतनाको कमी पनि प्रमुख कारण रहेको कुर्मी बताउँछन् । ‘एकातिर किसानले पुरानो बिउको निरन्तर प्रयोग गरिरहेका छन् । बिउ धेरै पुरानो भए उत्पादन स्वाभाविक रुपमा घट्न जान्छ,’ उनले भने, ‘यसबाहेक बालीका लागि चाहिने चिस्यानको कमी भए पनि उत्पादन घट्छ र माटोमा युरिया मल बढी हाल्दा पनि बालीको उत्पादन घट्न जान्छ । युरिया मलका कारण माटोको अम्लीयपना बढेपछि उत्पादनमा ह्रास आउन जान्छ ।’
