— धरानलगायतका सहरमा डेंगीले महामारीको रूप लिए पनि यस वर्ष राजधानी उपत्यकामा भने डेंगीले प्रकोपकै रूप लिने सम्भावना कम रहेको विज्ञहरूले बताएका छन् । तर, सावधानीका लागि सातामा एक पटक घर र छेउछाउमा लामखुट्टेको लार्भा तथा बासस्थान नष्ट गर्ने अभियान चलाउन उनीहरूको सुझाव छ ।
इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा (ईडीसीडी) का अनुसार बिहीबारसम्म मुलुकमा कुल डेंगी संक्रमणको २.७२ प्रतिशत मात्र उपत्यकाका तीन जिल्लामा देखिएको छ । बिहीबारसम्म काठमाडौंमा १ सय १९, ललितपुरमा ४३ र भक्तपुरमा ३६ गरी उपत्यकामा १ सय ९८ केस पहिचान भएको छ । हालसम्म सबैभन्दा बढी ६४.५१ प्रतिशत केस सुनसरी जिल्लामा देखिएको छ ।
‘यो वर्ष उपत्यकामा गत वर्ष जस्तै डेंगी प्रकोपकै रूपमा देखिने सम्भावना न्यून छ, तर फाट्टफुट्ट संक्रमण देखिराख्छ,’ ईडीसीडीका पूर्वमहानिर्देशक डा.बाबुराम मरासिनी भन्छन् ‘तर, सातामा एक दिन
आफ्नो घर र छेउछाउमा भएको लामखुट्टेको प्रजनन स्थल खोजेर नष्ट गर्ने अभियान थाल्न ढिलाइ गर्न हुँदैन । यसले संक्रमणको जोखिम टार्छ ।’ डेंगी संक्रमणले शरीरमा विकास भएको प्रतिरोध क्षमता केही वर्षसम्म रहने भएकाले पनि राजधानीवासीमा यस वर्ष प्रकोपकै रूपमा देखिने अवस्था छैन । गतवर्ष मुलुकभर देखिएको कुल डेंगीको ५५ प्रतिशत केस काठमाडौं, ललितपुर र भक्तपुरमा देखिएको थियो । उपत्यकाका तीनै जिल्लामा देखिएको कुल केसको ४७ प्रतिशत काठमाडौंमा मात्रै पुष्टि भएको थियो ।
शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुमा हाल २ जना डेंगीका बिरामी भर्ना छन् । संक्रमण भएको डेढ–दुई वर्षसम्म अन्य सेरोटाइपबाट समेत रोग प्रतिरोधक क्षमता विकास हुने अस्पतालका चिफ कन्सल्टेन्ट फिजिसियन डा. विमल चालिसेले बताए । डेंगीको प्रकोप फैलिएको ठाउँमा अर्को वर्ष पुनः कडा रूपमा डेंगी संक्रमण नदेखिन सक्छ ।
मुलुकमा हालसम्म डेन–१, डेन–२, डेन–३, डेन–४ भाइरस संक्रमण देखिएको छ । गत वर्ष उपत्यकामा सबैभन्दा बढी डेन–१ र डेन–२ सेरोटाइपको डेंगी देखिएको थियो । करिब ४ वर्षअघि धरानमा प्रकोपकै रूपमा डेंगी देखिएको थियो । त्यसपछिका तीन वर्षसम्म प्रकोपको रूप लिएन । यो वर्ष भने धरानमा संक्रमण तीव्र फैलिएको छ ।
‘गत वर्ष बढी संक्रमण देखिएका ठाउँमा अहिले संक्रमण कम छ,’ ईडीसीडीका महानिर्देशक डा. रुद्रप्रसाद मरासिनी भन्छन्, ‘गतवर्ष काठमाडौं उपत्यकाका ३ जिल्ला र चितवनमा संक्रमण बढी देखिएको थियो, यो वर्ष त्यहाँ संक्रमण कम छ ।’ संक्रमण समयमै नियन्त्रण गर्न ‘सर्च एन्ड डिस्ट्र्रोय’ (लामखुट्टेको प्रजनन स्थल खोज्ने र नष्ट गर्ने) अभियानलाई तीव्रता दिनुको विकल्प नरहेको उनले बताए ।
नेपालमा पहिलो पटक डेंगीको संक्रमण सन् २००४ मा चितवनमा एक विदेशीमा देखिएको थियो । वर्षायाम सुरु भएपछि जाडो मौसम सुरु नभएसम्म डेंगीको जोखिम रहने भएकाले विशेषगरी बिहान र बेलुका टोक्ने लामखुट्टेबाट बच्नुपर्छ । संक्रमित लामखुट्टेको टोकाइबाट मानिसमा सर्ने भाइरल संक्रमण नै डेंगी हो । संक्रमित लामखुट्टेले टोकेको ३ देखि १० दिनभित्र शरीरमा लक्षण देखा पर्न थाल्छ । डेंगीको संक्रमण वयस्कको दाँजोमा बालबालिका र बुढापाकामा बढी देखिन्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार डेंगीको खास उपचार छैन । संक्रमित बिरामीले ज्वरो कम गर्न सिटामोल खाने, आराम गर्ने र झोलिलो पदार्थ बढी खानुपर्छ । डब्लूएचओका अनुसार डेंगीमा ज्वरो, दुखाइ आदि लक्षणका लागि ‘एसिटामिनोफेन’ वा ‘पारासिटामोल’ खानुपर्छ । संक्रमितले ब्रुफेन र एस्प्रिनजस्ता औषधिको सेवन गर्नु जोखिमपूर्ण मानिन्छ ।
...
नियन्त्रणको दिगो समाधान खोज : कांग्रेस
नेपाली कांग्रेसले देशभर फैलिएको डेंगी नियन्त्रणका लागि दिगो र प्रभावकारी समाधान खोज्न सरकारलाई ध्यानाकर्षण गराएको छ । बिहीबार विज्ञप्ति जारी गर्दै कांग्रेसले बिरामीको उपचार गर्न, विशेष स्वास्थ्य रणनीतिका साथ महामारीलाई तत्काल नियन्त्रणमा लिन आग्रह गरेको हो ।
दिगो र प्रभावकारी समाधान खोजी जनतामा स्वास्थ्य सुरक्षाको प्रत्याभूति गराउन पनि कांग्रेसले ध्यानाकर्षण गराएको छ । डेंगी महामारीका कारण मुलुकको पूर्वी भूभाग, विशेष गरेर धरान र आसपासका ठाउँमा सिकिस्त बिरामी र ज्यान गुमाउने बढेकामा समाजमा त्रास बढेको कांग्रेसले विज्ञप्तिमा उल्लेख गरेको छ । कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालयका मुख्यसचिव कृष्णप्रसाद पौडेलले सेवामा जुटेका स्थानीय सरकार, स्वास्थ्यसम्बद्ध संघसंस्था एवं प्रतिष्ठानलाई थप जिम्मेवारपूर्वक कार्य गर्न विज्ञप्तिमार्फत अपिल गरेका छन् ।
