— चामल निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको भारतले अन्य देशलाई निर्धारित परिमाणमा उपलब्ध गराउन थाले पनि नेपालको मागमा भने कुनै निर्णय गरेको छैन । भारतले विभिन्न देशलाई तोकिएको परिमाणमा निर्यातको अनुमति दिन थालेको हो ।
सिंगापुर, मरिसस र भुटानपछि यूएईलाई भारतले चामल निर्यात गर्ने भएको छ । तर, नेपालको हकमा भने अझैसम्म भारतले निर्यातको अनुमति दिएको छैन ।
वैश्विक बजारमा भारत चामलको ठूलो निर्यातक देश हो । विश्वमा हुने कुल चामल निर्यातको ४० प्रतिशत हिस्सा भारतको रहँदै आएको छ । तर, आन्तरिक बजारमा मूल्यवृद्धि हुन नदिन भारतले २० जुलाईबाट गैरबासमती चामलको निर्यातमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाएको छ ।
भारतको उक्त निर्णयपछि विश्व बजारमा चामलको मूल्यवृद्धि भएको छ । विभिन्न देशले चामलको निर्यात खोल्न भारतलाई आग्रह गर्दै आएका छन् । नेपालले पनि एक लाख मेट्रिक टन चामलको माग गरेको महिना दिन बढी भइसकेको छ ।
भारतको विदेश व्यापार निर्देशनालयले पछिल्लो पटक यूएईलाई ७५ हजार मेट्रिक टन गैरबासमती चामल निर्यातको अनुमति दिएको हो । राष्ट्रिय सहकारी निर्यात लिमिटेडमार्फत उक्त परिणामको चामल यूएईलाई निर्यात गरिने निर्देशनालयले जारी गरेको सूचनामा उल्लेख छ ।
केही अगाडि भारत सरकारले भुटानलाई ७९ हजार, सिंगापुरलाई ५० हजार र मरिससलाई १४ हजार मेट्रिक टन गैरबासमती चामल निर्यातको अनुमति दिएको थियो । त्यस्तै, सेनेगललाई ५ लाख टन, गाम्बियालाई ५ लाख टन, इन्डोनेसियालाई २ लाख टन, मालीलाई एक लाख टन र भुटानलाई ४९ हजार मेट्रिक टन टुटा चामल निर्यातको अनुमति भारतले दिइसकेको छ ।
नेपाल सरकारले चाडबाडलाई लक्षित गरेर दिल्लीस्थित नेपाली दूतावासमार्फत १ लाख टन चामल र १० हजार टन चिनी निर्यातको अनुमति भारतसँग मागेको छ । दूतावास स्रोतले भन्यो, ‘त्यस विषयमा सम्बन्धित पक्षसँग छलफल भइरहेको र छिट्टै निर्णय आउनेमा आशावादी छौं ।’
नेपालका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीबीच गत साउन २० मा भएको टेलिफोन वार्तामा पनि दाहालले नेपालको हकमा चामलमाथिको प्रतिबन्ध हटाउन आग्रह गरेका थिए ।
विभिन्न प्रदेशमा हुँदै गरेको चुनाव र आगामी मे–जुनमा हुने लोकसभा चुनावलाई लक्षित गर्दै भारत सरकारले खाद्यान्नको मूल्यवृद्धि हुन नदिन निर्यातमा रोक लगाएको छ । जुन महिनादेखि गहुँको निर्यातमा भारतले रोक लगाएको छ । त्यसपछि गैरबासमती चामलको निर्यातमा रोक लगाएको थियो । पछि बासमती चामलको निर्यातमा सर्तहरू थपेर त्यसमा पनि कडाइ गरिसकेको छ ।
प्रतिटन एक लाख रुपैयाँ मूल्यभन्दा कम मूल्यको बासमती चामलको निर्यातमा रोक लगाइएको हो । त्यस्तै, उसिना चामलको निर्यातमा २० प्रतिशत ड्युटी कर लगाइएको छ । भारतबाट १ सय ४० देशमा चामल निर्यात हुँदै आएको छ । निर्यातमाथि लगाइएको प्रतिबन्धले चामल खपत हुने देशमा मूल्य अकासिँदै गएको छ ।
