सबैभन्दा पहिले खेलाडीको एउटा सूची– मुथैया मुरलिधरन, सेन वार्न, जेम्स एन्डरसन, अनिल कुम्बले, स्टुआर्ट ब्रोड, ग्लेन म्याकग्रा र कर्टन वाल्स । यिनीहरूको नाम सुन्नेबित्तिकै क्रिकेट पारखीको मुखबाट ठ्याक्कै निस्कनेछ, ‘ओहो, यी महान् खेलाडीहरू !’ क्रिकेटका यी सात महान् खेलाडी खासमा त्यस्ता बलर हुन्, जसले टेस्ट क्रिकेटमा पाँच सयभन्दा बढी विकेट लिए ।
टेस्ट क्रिकेटमा यो जत्तिको ठूलो उपलब्धि विरलै होला, यही क्लबमा एक अर्को बलर पनि थपिएका छन् । उनी हुन्– नेयथन लियोन । भनेपछि उनी पनि भए, विश्व क्रिकेटले पाएका एक अर्को महान् खेलाडी । अरू धेरैले लेखेजस्तै, लियोनबारे यो लेख एक वर्ष अगाडि नै आउनुपर्ने थियो । यी अस्ट्रेलियाली अफ स्पिनर बलर पाँच सय विकेटको संघारमै थिए । यो थियो, इंग्ल्यान्डविरुद्धको एसेज सिरिजका बेला । लर्डसमा भएको सिरिजको दोस्रो टेस्टका क्रममा उनी घाइते भए । उनले सिरिजका बाँकी खेल खेल्न पाएनन् । त्यो सिरिज २–२ को बराबरीमा टुंगेको थियो ।
यदि लियोनले त्यो सिरिज पूराको पूरा खेलको भए, त्यसको नतिजा बेग्लै हुने थियो भन्नेहरू अझै छन् । तर, यो भयो एक प्रकारको कल्पनाको कुरा । लियोनले एक वर्ष त कुरे, तर पाँच सय विकेट पनि हात पारिछाडे । अहिले पाकिस्तान अस्ट्रेलिया भ्रमणमा छ र पर्थमा भएको पहिलो टेस्टका क्रममा लियोन पाँच सय विकेटको क्लबमा छिर्न सफल रहे । फाहिम असरफको विकेटसँगै लियोनको पाँच सय विकेट पूरा भएको थियो । यसरी उनी यो कोसेढुंगा उपलब्धि छुने मात्र आठौं बलर बने ।
उनको यो यात्रा आफैंमा गज्जबको छ र त्यसमा त्यस्ता धेरै कथा मिसिएका छन्, जसलाई सुन्दा पनि स्वयं टेस्ट क्रिकेटजस्तै मन्द–मन्द मीठो लाग्छ । अहिले अस्ट्रेलियाली टिममा जति पनि सिनियर खेलाडी छन्, अथवा जतिले पछिल्लो समय अस्ट्रेलियाका लागि खेल्न पाए, उनीहरू सबैले लियोनलाई सुरुमा चिनेको खेलाडीका रूपमा होइन । सुरुमा यी लियोन थिए, पिच क्युरेटर । त्यो भनेको क्रिकेट खेल्नका लागि चाहिने पिच बनाउने र स्याहार गर्ने विशेषज्ञ ।
एडिलेड ओभलको केही ग्राउन्ड स्टाफमध्ये उनी पनि एक थिए । सन् २०१०–११ को एसेज सिरिज खेल्न इंग्ल्यान्ड अस्ट्रेलिया आएको थियो र त्यसका कप्तान थिए, एन्ड्र्य स्ट्रस । त्यति भ्रमणकारी टिमका प्रमुख बलर थिए, ग्रेम स्वान । अस्ट्रेलियालाई नेटमा अभ्यास गर्दा स्वानजस्तै एक स्पिनर चाहिएको थियो । त्यसका लागि एक दुब्लो पातलो बलरलाई चुनिएको थियो, जो अरू कोही होइन, लियोन नै थिए । त्यही बेला पनि उनी पिच क्युरेटरकै काममा थिए । अनि खेलाडी हुने सपना पनि बोकिरहेका थिए । एक प्रकारले उनी दोधारमा थिए, खेलाडी बनौं कि क्युरेटर ! यो दोधार किन पनि थियो भने खेलाडीका रूपमा उनको प्रदर्शन ठीकठाक चलिरहेको थिएन । तर, नेटमै पनि कहलिएका खेलाडीलाई बलिङ गर्दा उनको हाउभाउ टेस्ट खेलिरहकै जत्तिको थियो, अहिले पनि यस्तै सम्झन्छन्, यो जमानाका खेलाडी । त्यसमध्ये एक थिए, माइक हस्सी । ‘त्यही बेला लियोनमा केही खास भने थियो,’ उनी भन्छन् ।
लियोन त्यही बेला २३ वर्षका भइसकेका थिए, तर साउथ अस्ट्रेलियाको ‘बी’ टिममा पनि परिरहेका थिएनन् । ‘ए’ को कुरै अर्को । सम्भवतः त्यसैले हुन सक्छ, उनी सुरुमै पहिलो श्रेणीको क्रिकेटबाट चम्केका होइनन्, बरु ट्वान्टी-ट्वान्टी क्रिकेटबाट हुन् । सन् २०११ बिग ब्यासमा उनको प्रदर्शन उम्दा रह्यो । यसबीच उनले चार प्रथम श्रेणीको क्रिकेट भने खेलिसकेका थिए । एक दिन उनले खबर पाए, श्रीलंकाविरुद्धको टेस्ट सिरिजका लागि उनलाई चयन गरिएको छ ।
त्यसपछि त धेरैले भन्ने गरेजस्तै त्यही भयो, जसलाई हामी इतिहास भन्छौं । त्यो सिरिज श्रीलंकामा भएको थियो । त्यहाँ गालेमा भएको टेस्टमा उनले डेब्युको अवसर पाए । त्यो अस्ट्रेलियाली टिमका ब्याटिङ प्रशिक्षक थिए, जस्टिन ल्यान्गर । अस्ट्रेलियाली टिममा एउटा अद्वितीय परम्परा छ, एक पुस्ताले अर्को पुस्तालाई टिममा स्वागत गर्दा चिठी लेख्ने । ल्यान्गर पनि आफैंमा पुराना खेलाडी थिए । उनले पनि लियोनको नाममा चिठी लेखे । त्यसको सार थियो, ‘तपाईंलाई टिममा स्वागत छ, हामी सबै तपाईंको साथमा छौं ।’ यो चिठी पाएर लियोन असाध्यै धेरै खुसी भए । खुसी पनि कति धेरै भने उनी एउटा सानो सानो बच्चा जस्तै आत्तिन थाले ।
भनिन्छ, लियोन अझै पनि यसरी नै समय समयमा आत्तिने गर्छन् । ‘नर्भस’ हुन्छन् भनौं अझ । कसैले उनलाई खाना खायौ त भनेर सोध्यो भने आत्तिएर भन्न सक्छन्, ‘हो, मैले खाइसकें, दुई घण्टा अगाडि नै ।’ तर खाएको पनि केही हुँदैन थियो ।
डेब्युकै बेला पनि उनी हदै पातलो थिए, उनलाई भनेर ल्याइएको सर्ट पनि दुई साइज ठूलो भयो । त्यही सर्ट लगाएर उनले खेले र पाँच विकेट नै लिए । त्यसमध्ये पनि एक विकेट थिए, श्रीलंकाली लेजेन्ड खेलाडी कुमार संगकराको । लियोनले एकपल्ट के अस्ट्रेलियाका लागि खेल्न पाए, त्यसपछि त खेलेको खेल्यै भए । त्यसैले त उनी अस्ट्रेलियाका सबैभन्दा सफल फिन्गर स्पिनर हुन् । उनका अगाडि एकै जना मात्र छन्, ती हुन्, लेग स्पिनर वार्न ।
वार्नको नाम लिनेबित्तिकै लियोन आत्तिने खालकै थिए । अहिले उनकै बराबरमा आफ्नो नाम आएपछि लियोन ‘नर्भस’ महसुस गरिरहेका छन् । साँच्चै पाँच सय विकेट लिएपछि उनको सुरुआती प्रतिक्रिया थियो, ‘मलाई त विश्वास नै भइरहेको छैन ।’ फेरि त्यही सुरुआती सूचीमा जाने हो भने पाँच सय विकेट लिन सफल हुनेमा दुई अस्ट्रेलियाली मात्र छन्, वार्न र म्याकग्रा । लियोन त्यसमा थपिने तेस्रो अस्ट्रेलियाली भए । यही एक तथ्यले उनी के कस्ता हुन्, त्यो बखान गर्न पर्याप्त छ ।
वार्नले ७ सय ८ विकेट लिएका थिए । अब त उनी बितिसके पनि । सबैभन्दा अगाडि रहेका मुरलिधरनको नाममा आठ सय विकेट छ । म्याकग्राले ५ सय ६३ विकेट लिए । लियोन अहिले ३७ वर्षका भए । सायद उनको खेल जीवन अझै दुई तीन वर्ष मज्जाले चल्नेछ । टिममा परिरह्यो भने उनी यो सूचीमा अगाडि बढ्दै जानेछन् । अहिले नै उनलाई साथी खेलाडीले उक्साइरहेका छन्, म्याकग्रालाई छुनु पर्छ भनेर । अहिले तत्कालका लागि उनलाई टिममा धक्का दिन सक्ने पनि कोही देखिन्न ।
अस्ट्रेलियाली मिडियाले उनलाई ‘कल्ट हिरो’ को रूपमा प्रस्तुत गर्ने गर्छ । यसको कारण के भने उनको बानी बेहोरो, खानपिन, स्वभाव सबै पक्कापक्की अस्ट्रेलियाकै जस्तो छ । खेल्दा खेल्दै उनका कपाल हराउँदै गए । हल्का दाह्री भने पाल्छन् । अनि खेल्दा अनुहारमा सेतो क्रिम पनि पोत्ने गर्छन् । अनि पछाडितिर रुमाल झुन्ड्याउने बानी पनि छ, उनको । अब त उनी आफैं पनि अस्ट्रेलियाली टिममा कोही नयाँ खेलाडी आउँदा तिनलाई चिठी लेख्ने भइसके, तिनलाई स्वागत छ भनेर । जति बेला उनले संन्यास लिनेछन्, उनलाई लिएर भन्ने त्यही हो, ‘ओहो, यी महान् खेलाडी ।’
