। २३ अप्रिल १९४९ नेपालमा अहिलेको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट सुरु भएको हवाई उडानको इतिहास ७५ वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यससँगै नेपालको वायुसेवा उद्योग समेत समृद्ध बन्दै गएको छ ।
नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अनुसार ७५ वर्ष अगाडि भारतीय राजदूतले नेपाल लिएर आएको ४ सिटे जहाजबाट नेपाली हवाई उद्योगको इतिहास सुरु भएको हो । आजसम्म आइपुग्दा सेड्युल उडान गर्ने नेपाली वायुसेवा कम्पनीसँग मात्रै ६८ वटा जहाज पुगेका छन् ।
यसमध्ये सबैभन्दा कान्छो कम्पनी हिमालय एयरलाइन्सले अन्तर्राष्ट्रिय उडान मात्र गर्दै आइरहेको छ । सबैभन्दा पुरानो कम्पनी नेपाल एयरलाइन्स र दोस्रो पुरानो कम्पनी बुद्ध एयरले आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय दुवै उडान गरिरहेका छन् । अन्तर्राष्ट्रिय उडानको लाइसेन्स लिएका यती एयरलाइन्स र श्री एयरलाइन्सले आन्तरिक उडानमा दरिलो उपस्थिति जनाएका छन् । सीता एयर, तारा एयर, गुण एयर, समिट एयर र सौर्य एयरलाइन्स भने आन्तरिक उडानमा मात्र केन्द्रित देखिएका छन् ।
नेपालको राष्ट्रिय ध्वजाबाहक नेपाल एयरलाइन्स १ जुलाई १९५८ मा स्थापना भएको हो । बुद्ध एयरले ११ अक्टोवर १९९६ मा स्थापना भई सेवा दिइरहेको छ । यती एयरलाइन्स सेप्टेम्बर १९९८ मा स्थापना भएको हो । श्री एयरलाइन्स १७ अप्रिल १९९९ मा स्थापना भई सञ्चालनमा छ । हिमालय एयरलाइन्स भने ३१ मे २०१६ मा स्थापना भएको हो । सीता एयर ६ फेब्रुअरी २००३ मा स्थापना भएको हो । तार एयर १२ सेप्टेम्बर २००९ मा स्थापना भएको हो । गुण एयरलाइन्स २००९ मा स्थापना भएको हो । समिट एयर २४ फेब्रुअरी २०११ मा स्थापना भएको हो । सौर्य एयरलाइन्स १७ नोभेम्बर २०१४ मा स्थापना भएको हो ।
अहिले नेपालमा तीन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलसहित ५५ वटा विमानस्थल निर्माण भइसकेका छन् । यसमध्ये ४२ वटा विमानस्थलको धावनमार्ग पक्की बनिसकेको छ । पक्की धावनमार्ग भए पनि कतिपय विमानस्थलमा भने नियमित उडान छैन । अहिले सञ्चालनमा नआई बन्द रहेका विमानस्थलको संख्या २० वटा रहेको नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले जनाएको छ । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट मात्र सन् २०२३ को अक्टोवरसम्म ७० लाख २३ हजार ९०७ जना यात्रुले सेवा लिएका छन् । जसमध्ये ३६ लाख ७९ हजार ६०५ अन्तर्राष्ट्रिय र ३३ लाख ४४ हजार ३०२ जना आन्तरिक यात्रु रहेका छन् ।
हेलिकप्टरको संख्या ३३
नेपालमा सञ्चालित हेलिकप्टर कम्पनीसँग ३३ वटा हेलिकप्टर दर्तामा रहेको नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको तथ्यांक छ । सबैभन्दा धेरै श्री एयरलाइन्ससँग ८ वटा हेलिकप्टर दर्तामा छन् । सिम्रिक एयर र एयर डाइनेन्स्टीसँग ४/४ वटा हेलिकप्टर छन् । हेलि एभरेष्ट र कैलाश हेलिकप्टरसँग ३/३ वटा हेलिकप्टर रहेका छन् ।
प्रभु हेलिकप्टर, फिस्टेल एयर, अल्टिच्यूड एयर र माउण्टेन एयरसँग २/२ वटा हेलिकप्टर रहेको प्राधिकरणको तथ्यांक छ । मनाङ एयर, मुस्ताङ हेलिकप्टर र अन्नपूर्ण हेलिकप्टरसँग एक–एक वटा हेलिकप्टर रहेको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
