। पछिल्लो समय पेरिस ओलम्पिक २०२४ मा बक्सिङ खेलमा भएको लैंगिक विवाद चरम सीमामा पुगेको छ । २५ वर्षीया अल्जेरियन बक्सर इमानी खालिफ इटालियन बक्सर एन्जेला करिनीलाई ६६ केजी तौल समूहको खेलमा ४६ सेकेन्डमा नै हराएपछि उनको लैंगिकतामाथि नै प्रश्न उठाइएको छ ।
खालिफ ‘ट्रान्सजेन्डर’ भएको आरोप लगाइएको छ। उनको शरीरमा पुरुषको शरीरमा पाइने टेस्टोस्टेरोन पाइएको थियो । २०२३ मा भारतमा भएको विश्व बक्सिङ च्याम्पियनसिपमा उनी लैंगिक विवादकै कारण आइबीएले पुरुषमा हुने ‘एक्सवाई क्रोमोजोम’ भेटिएको भन्दै उनलाई प्रतियोगितामा महिलाको रुपमा प्रतिस्पर्धा गर्नबाट रोक लगाएको थियो ।
उनी उक्त प्रतियोगिताबाट महिलाको विद्यामा खेल्न अयोग्य घोषित हुँदै प्रतियोगिताबाट बाहिरिएकी थिइन् । उनी मात्रै होइन, ताइवानकी लिन यू–टिङ पनि पुरुषमा पाइने हर्मोनहरु बढी भएका कारण पूर्णतः महिलाको क्याटगोरीमा सहभागी हुन पाएकी थिइनन् ।
तर, यो पालि यी दुवै खेलाडी पेरिस ओलम्पिकमा सहभागी छन् । त्यही क्रममा शनिबार खालिफले हंगेरीकी अन्ना लुका हमोरीलाई पराजित गर्दै कम्तीमा पनि आफ्नो तौल समूह (६६ केजी) मा कांस्य जित्ने पक्का गरेकी हुन् ।
यो जितसँगै उनले पत्रकारसँग बोल्दै भनेकी छन्, ‘म यो पदक पूरै विश्वलाई समर्पित गर्न चाहन्छु, पूरै अरबलाई समर्पित गर्न चाहन्छु र भन्न चाहन्छु, अल्जेरिया अमर रहोस् ।’
यसै सिलसिलामा खालिफलाई उनको लैङ्गिकताबारे पनि प्रश्न सोधिएको थियो । जसको जवाफमा उनी भन्छिन्, ‘म पूरै विश्वलाई भन्न चाहन्छु कि म महिला हुँ । र महिला नै रहनेछु ।’
खालिफले तीन राउन्डमा तीनवटै राउन्डमा जित हात पारेकी हुन् । पाँच जनाको निर्णायक टिमले उनलाई हरेक वाउटमा १०–९ को अंक दिए । दोस्रो राउन्डमा भने एक निर्णायकले उनलाई १०–८ अंक दिएकी थिइन् ।
हमोरीले खेलअघि आफू खालिफदेखि नडराएको बताएकी थिइन् । उनले खालिफ महिला नभएको भन्ने कुरामा पनि असहमति जनाएकी थिइन् । खेल सकिएपछि यी दुई खेलाडीले आफ्नो आफ्नो कर्नरमा झुक्दै एकअर्कालाई शुभकामना व्यक्त गरेका थिए ।
खेलअघि आईओसीका अध्यक्ष थोमस बाखले खालिफ र यू–टिङलाई प्रतिस्पर्धामा समावेश गराएकोमा बचाउ गरेका थिए । यस्तो विरोधलाई ‘घृणास्पद अभिव्यक्ति’ भएको बताए ।
‘हामीसँग दुई जना यस्ता बक्सर छन्, जो जन्मजात नै महिला हुन् । महिला नै भएर हुर्काइयो, उनीहरुको पासपोर्टमा महिला लेखिएको छ’, बाखले भने, ‘उनीहरुले धेरै वर्षदेखि महिला भएर नै प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन् ।’
यू–टिङ र खालिफको परिचयमा कुनैपनि किसिमको विभेद नरहेको आईओसीले भन्दै गर्दा यी दुवै बक्सरले भारतमा भएको अन्तर्राष्ट्रिय इभेन्टमा भने लैंगिकक कारणले नै खेलेका थिएनन् ।
हाल खालिफले ६६ केजी तौल र लिनले ५७ केजी तौलमा ओलम्पिक खेलिरहेका छन् ।
यो विवाद पछिल्लो समय इरानी बक्सर एन्जेला करिनीलाई खालिफले ४६ सेकेन्डमा नै ढालेपछि सुरु भएको हो । खालिफले कारिनीलाई नाकमा २ मुक्का हानेकी थिइन् । जसको पीडा सहन नसकेर करिनीले रिङमा नै घुँडा टेकेर आत्मसमर्पण गरिन् । जसको कारण उनले पछि यो साधारण पीडा नभएको र उनले आफ्ने ज्यान बचाउन खेल छोडेको बताइन् ।
त्यसपछि उत्पन्न भएको यो विवादको जवाफ दिँदै बाख भन्छन्, ‘कहिल्यै पनि कुनै शंका रहेन ।’ यी दुवै खेलाडीले महिलाको विधामा नै रहेर कयौं पटक प्रतिस्पर्धा गरेको हुँदा यी दुई खेलाडीमा अनावश्यक झुटा लाल्छना असह्य भएको बताए ।
खालिफले यसअघि टोकियो ओलम्पिकबाट आफ्नो ओलम्पिक डेब्यु गरेकी हुन् । उनका वुबा अमर खालिफले पनि आफ्नो छोरी सानै उमेरबाट खेलकुदमा बढी रुचि राख्ने गरेको बताए ।
‘मेरी छोरीले कयौं पटक हामीलाई र हाम्रो देशलाई गौरवान्वित बनाएकी छिन् । यो लाल्छनाहरुले उनलाई रिङमा कमजोर बनाउनको लागि गरिएको हो’, अमर खालिफले समाचार एजेनसी रोयर्टससँग भनेका छन््, ‘तर उनी च्याम्पियन हुन् र सधैं च्याम्पियन नै रहिरहनेछिन् ।’
पेरिसमा भइरहेको विवाद पश्चात ४१ वर्षीया फिजिसियन ताहा ओन्डोरियसरले खालिफलाई अयोग्य ठहर गर्न उनीमाथि लान्छना लगाउने काम भइरहेको बताइन् । ‘मान्छेहरु यसै यीनलाई अयोग्य ठहर गर्न तिर लागिरहेका छन् तर उनी महिलाकै रुपमा जन्मिएकी हुन् र महिला कै रुपमा मर्नेछिन्’, उनले भनेकी छन्, ‘यदि तिमीले ऊ केटा हो भनेर प्रमाणित गर्न सक्दैनांै भने आफ्नो मुख बन्द गर्नुपर्छ ।’
यसबाहेक केहीले खालिफ र लिनविरुद्ध आफ्नो धारणा व्यक्त गर्दै आएका छन् भने कतिले भने यी दुवैलाई महिला खेलाडीको समर्थनको नारा लगाउँदै बचाउ पनि गरिरहेका छन् ।
यसैबीचमा इमानी र लिनको विवादमा ओलम्पिक कमिटी र बक्सिङ एसोसियसनको मतान्तर पनि प्रत्यक्ष रुपमा देखियो । यो घटना लैंगिक विभेद र खेलाडीको बीचमा मात्रै नभई राजनीतिक रुपमा पनि यी दुई निकायको राजनीतिक हस्तक्षेप पनि देखियो ।
आईबीएले महिलाको विद्यामा खेल्न अयोग्य भनिएका दुई महिला खेलाडीले हाल ओलम्पिकमा खेलिरहेको र ओलम्पिक संघले यी दुईलाई प्रतिस्पर्धाका लागि मान्यता दिँदा आएबीएको पनि प्रतिक्रिया आएको छ ।
ओलम्पिक २०२४ मा बक्सिङका सबै खेलको जिम्मा आइबीएलाई दिइएको छैन । बक्सिङ निकाय भन्दै एक नयाँ निकाय खडा गर्दै हाल ओलम्पिकको सम्पूर्ण बक्सिङको खेलहरु सोही निकायले हेरिरहेको छ ।
एजेन्सीको सहयोगमा
