अमेरिकाकी एक ६४ वर्षीया महिला आफ्नो देहत्याग गर्नका लागि आत्महत्या मेसिन (सुसाइड पोड) प्रयोग गर्ने विश्वकै पहिलो व्यक्ति बनिन् । तर, उनको मृत्युपछि अहिले स्विट्जरल्याण्डमा तहल्का मच्चिएको छ र यस विषयमा कैयन् मानिसहरु पक्राउ परेका छन् ।
गत सोमबार दिउसो जर्मनीसँगको सिमानामा पर्ने स्विट्जरल्याण्डको एक स्थानमा सारको नामक उक्त विवादास्पद थ्री डी प्रिन्टेड आत्महत्या मेसिनको प्रयोग गरी ती महिलाले अन्तिम श्वास फेरिन् । स्विट्जरल्याण्डको मेरिसजेन क्षेत्रमा रहेको उडल्याण्ड रिट्रिटमा सो मेसिनको प्रयोग गरिएको थियो । सो मेसिनलाई इच्छामृत्युको टेस्ला पनि भनिन्छ ।
ती महिलाले अन्तिम श्वास लिनुअघि सो मेसिनले एउटा डरलाग्दो सन्देश दिएको थियो । मेसिनले भनेको थियो- यदि तपाईं मर्न चाहनुहुन्छ भने यो बटन दबाउनुहोस् ।
वास्तवमा स्विट्जरल्याण्ड त्यस्ता सीमित देशहरुमध्ये एक हो जहाँ विदेशी मानिसहरुले कानुनी रुपमा आत्महत्याका लागि सहायता प्राप्त गर्न सक्दछन् । तर, सोमबार यो घटनामा भने त्यहाँको सरकार गम्भीर देखिएको छ । आत्महत्या मेसिनमा हालेर मानिसलाई आत्महत्या गराउनु वैध नभएको स्वीस स्वास्थ्य मन्त्री एलिजाबेथ बम स्नाइडरले बताएकी छिन् ।
उनले भनेकी छिन् – यो मेसिनले सुरक्षा कानुनका मागहरुलाई पूरा गर्दैन । त्यसैले यसको प्रयोग गर्नु हुँदैन ।
उक्त अवैध मेसिनको प्रयोग गरी एक महिलाले आत्महत्या गरेको सूचना एउटा ल फर्मले पुलिसलाई दिएको थियो ।
स्थानीय प्रहरीका अनुसार यो घटना उत्तरी स्विट्जरल्याण्डस्थित एक जंगल नजिकै भएको थियो । प्रहरीका अनुसार सो घटनामा केही व्यक्तिलाई नियन्त्रणमा लिइएको छ । उनीहरुमाथि आत्महत्या दुरुत्साहनको आरोपमा अनुसनधान भैरहेको छ ।
पक्राउ पर्नेमा एक डच पत्रिकाका फोटोग्राफर पनि रहेका छन् । उनले आत्महत्याका लागि उक्त मेसिनको प्रयोग हुँदाका बखतको तस्वीर लिएका थिए । आत्महत्या गर्ने अमेरिकी महिलाको परिचय भने खुलाइएको छैन ।
प्रहरीले जंगलमा फेला परेको उक्त मेसिनलाई कब्जामा लिएको छ भने मृतकको सरीरलाई पोस्टमार्टमका लागि पठाइएको छ ।
यसरी काम गर्छ सार्को क्याप्सुलले ?
Sarco Suicide Capsule, Switzerland
उक्त आत्महत्या मेसिनको निर्माण तथा डिजाइन द लास्ट रिसोर्ट नाम कम्पनीले गरेको हो । स्वीस अधिकारीहरुका अनुसार सार्को नामक उक्त सुसाइड पडको प्रयोग गर्नका लागि अहिलेसम्म अनुमति प्रदान गरिएको छैन ।
विवादास्पद मेसिनको च्याम्बरमा नाइट्रोजन भरिएको हुन्छ जसका कारण त्यसभित्र मर्नका लागि छिर्ने मानिसको अक्सिजनको स्तर खतरनाक विन्दुसम्म झर्दछ । यो मेसिनभित्र छिरेको व्यक्ति मेसिन चालु गर्ने बित्तिकै बेहोस हुन्छ र १० मिनेटभित्रैमा उसको मृत्यु हुन्छ । सो पडलाई भित्रैबाट नियन्त्रण गर्न सकिन्छ र यसमा बाहिर निस्किने एउटा आपतकालीन एक्जिट बटन पनि राखिएको छ ।
सार्को क्याप्सुल बनाउने कम्पनी एक्जिन इन्टरनेसनल एक डच कम्पनी हो, जसले मानिसहरुलाई आत्महत्याका लागि सहयोग गर्दछ । उक्त क्याप्सुल सबैभन्दा पहिले सन् २०१९ मा सार्वजनिक गरिएको थियो ।
यो एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा बोकेर लैजान सकिने तथा मानवाकारको बन्द मेसिन हो । आत्महत्या गर्न चाहने मानिस यसभित्र छिरेर पल्टिन्छ अनि बटन दबाउँछ । त्यसपछि मेसिनभित्रको अक्सिजन नाइट्रोजनमा परिणत हुन्छ, जसका कारण सो मानिस कम अक्सिजन अर्थात् हाइफोक्जियाको सिकार बन्दछ र उसको मृत्यु हुन्छ ।
डिजाइनर फिलिप नित्सकेका अनुसार एकपटक बटन थिच्दा ३० सेकेण्डभित्रै यसको अक्सिजन २१ प्रतिशतबाट घटेर ०.०५ प्रतिशतमा झर्दछ ।
त्यसपछि त्यसभित्रको मानिस बेहोस बन्दछ र विस्तारै उसको मृत्यु हुन्छ । फिलिपका अुनसार क्याप्सुलभित्र मर्नुभन्दा ५ मिनेट अगाडिसम्म मानिस बेहोस अवस्थामा रहेको हुन्छ ।
त्यसैले यदि अन्तिम समयमा आफ्नो मन बदल्यो भनेपनि ऊ बाँच्ने कुनै सम्भावना हुँदैन । एकपटक भित्र छिरेर बटन थिचेपछि जिवित बाहिर निस्कने कुरा असम्भव हुन्छ । बटन नथिच्दै मात्र एक्जिन बटन थिचेर निस्किन सकिन्छ ।
सहज मृत्युका लागि बनाइएको थियो…
एग्जिट इन्टरनेसनलका स्वीस सहयोगी तथा द लास्ट रिसोर्टका सहअध्यक्ष फ्लोरियन भिलेट ती महिलाको मृत्युका साक्षी थिए । उनीसँगै डच पत्रकार र दुईजना स्वीस नागरिकहरु त्यहाँ पक्राउ परे । भिलेटले ती महिलाको मृत्यु शान्तिपूर्ण, तीव्र गतिको र सहज भएको उल्लेख गरेका छन् ।
सन् १९९० को दशकका एक अष्ट्रेलियाली चिकित्सक, आत्महत्या पैरवीकर्ता तथा एक्जिट इन्टरनेसनलका निर्देशक डाक्टर फिलिप नित्सेकेले सो मेसिनको डिजाइन गरेका हुन् ।
उनका अुनसार उक्त मेसिनले त्यसको डिजाइन अनुसार सफलतापूर्वक काम गरेको छ । आत्महत्या गर्ने महिला रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतासम्बन्धी गम्भीर रोगबाट पीडित भएको बताइएको छ ।
तर यस्तो खालको आत्महत्यालाई लिएर स्विट्जरल्याण्डमा प्रश्न उठेको छ । किनकि स्विट्जरल्याण्डमा एक्टिभ युथेनासिया अर्थात् आफैंले सक्रिय भएर आत्महत्या गर्न बन्देज छ ।
स्विट्जरल्याण्डमा यदि कसैलाई आत्महत्या गर्नुछ भने उसलाई अनुमति लिएर अरुको सहयोगमा मर्न सक्दछ । यो सुविधा दशकौंदेखि उपलबध छ ।
असिस्टेड डाइंगका लागि पनि व्यक्तिलाई निको नहुने रोग लागेको लगायतका मापदण्डको पालना हुनुपर्दछ । तर, यस्तोमा पनि मानिस आफैंले आत्महत्या गर्न भने पाउँदैन ।
